Разработка урока на осетинском языке: "Архаизмы"
план-конспект урока (6 класс) на тему

На данном уроке, который я давала в незнакомом мне  6 классе одной из школ района, дети знакомились с архаизмами нашего языка: с теми, что вышли из употребления и ещё присутствуют в языке, хотя. как данность, вещь уже вышли из обихода.  Упражнялись в их нахождении на слух в отрывках народных сказок и  современных стихов. Подбирали к ним красочные картинки.          

Скачать:

ВложениеРазмер
Microsoft Office document icon arkhaizmty_akhuyrg_urok.doc187 КБ

Предварительный просмотр:

                         

                                 Цёлычы астёуккаг скъола

                   

                      Конкурсон гом урочы конспект

                         ирон ёвзагёй 6 къласы

Урочы темё:   Архаизмтё   (Лексикё ёмё  фразеологи)

                             

                                                             

                                                               

                                                                Ирон ёвзаг ёмё литературёйы

                                                                ахуыргёнёг  Боциты  А.В.        

                         

                                            1999 аз

Урочы нысан: бацамонын скъоладзаутён архаизмты нысаниуёг,

                         цёмё базёронд вёййынц, кём сё пайда кёнём;

                         сывёллётты удыхъёды рёзын кёнын мадёлон

                         ёвзагмё уарзондзинад, нё ивгъуыдмё- аргъкёнынад;

                         фёсурокты кёсыныл сё цалх кёнын.

Урочы ёрмёг: таблицё ( зёронд дзырдтё), журнал «Ногдзау»,

                           нывтё.

                               Урочы цыд

  1. Организацион хай.

(Базонгё уёвын скъоладзаутимё)

  1. Рацыд ёрмёг фёлхат кёнын.

- Цы хонём лексикё?

- Цы ахуыр кёны? Ныртёккё сараздзыстём грамматикон хъазт.

  Ёз уын дзурдзынён лексикёйы термин, сымах та мын

   хёсдзыстут йё ныхмёвёрд хъуыды:

  Синоним -   (антоним)

  Бынёттон - (ёрбайсгё)

  Антоним -    (синоним)

  Иунысанон - (бирёнысанон).

    - Тынг хорз, зонут рацыд ёрмёг, уёдё ма цавёр терминты кой не

   скодтам?

   -  Цы амонынц диалектизмтё? Профессионалон дзырдтё?

3. Фёйнёгыл  Чеджемты  Ёхсары  ёмдзёвгёйё  скъуыддзаг, бакёсём - ма йё.

Ирон дзырдтё –

Нё фыдёлты рагон хъёлёстё.

Ирон дзырдтё –

Нё хёххон рыст зёххы бёлёстё.

Ирон дзырд у хурдзёсгом, мады ёнгёс.

Ирон дзырд –

Нё къона, нё мёгуыры къёс.

  - Цы равдыста фыссёг йе мдзёвгёйы, цы у йё хъуыды?

  - Цёимё бары ирон дзырды? Цы йё хоны?

- Сё нысаниуёгмё гёсгё цавёр дзырдтёй спайда кодта поэт?

  (бынёттон, ёппётадёмон)

Кёцы дзырдты нысаниуёг уын у ёнёзонгё?

Дзырдуатон куыст:

Къона – хёдзары артдзёсты бынат, хёдзар.

Къёс  -- хёдзар, фыдыуёзёг.

Абон ацы дзырдтё  ис фехъусён ныхасы? Сымахмё гёсгё цёуыннё?(Хёдзары арты бынат абон бацахста пец, кёмё та – батарейтё дёр, къёс та ссис аивдёр, цёрёгдёр хёдзар)

- Ахём дзырдтё хонём архаизмтё, архи у латинаг дзырд, амоны рагон, зёронд.

4. Афтёмёй, къона ёмё къёс сты зёронд дзырдтё, сё бёсты абон пайда кёнём ёндёр дзырдёй –хёдзар. Фёлё сыл фёмбёлём уацмыстё кёсгёйё, иуёй-иу зёронд адёмёй. Цард цёуы размё, техникон, культурон ёгъдауёй дёр рёзы, ёмё иуёй-иу дзырдтё базёронд вёййынц бынтон - ома, сё пайда нал фёкёнём, иннёты бёсты та фёзыны ног дзырдтё, фёлё сё пайда фёкёнём уёддёр.

5. Таблицёмё гёсгё куыст.

 

      Така –       згъёрхуд

     Ёлутон –  диссаджы нуёзт

     Къогъодзи – хъусджын къахыдарёс

     Зёнгой –   ёнёбын цъында

     Ёлдар –    хъёздыг, мулкджын лёг

     Хъоды –   нё уыныны, нё нымайыны тёрхон

     Лечъыр –  дохтыр

     Рын –       гуыбынниз

     Арм –       къух

     Ирёд –    усгуры фидинаг

     Цирхъ –  дёргъёццон хъама

- Зёгъут-ма, кёцы дзырдтёй пайда кёнём  абон дёр?  Кём ис фехъусён иннёты та?

6. Тынг раст,уый ныртёккё сбёрёг кёндзыстём. Ёз уын кёсдзынён ёмдзёвгётёй съуыддзёгтё, сымах та дзы ссарут архаизмтё:

Кёсгё та уын сё кёнын журнал «Ногдзауёй»:

 Ххомыладон куыст  ирон журнал, газетты тыххёй.

..Арвыл митгёлёбу хъазы,

Дымгёимё симды бацыд.

Ёз кёсын йё фёзындмё ёнхъёлмё,

Уёлё и, фёзынд мё сёрмё,

Къухёй йём  фёсидтён ёз:

«Мё арм дын уёд хуыссёнуат, къёс».

Митгёлёбу сидтмё ртахти,

М армыл абадт ёмё ртади…      Митгёлёбу. Цомайты Р.

-Цавёр архаизмыл сёмбёлыдыстут скъуыддзаджы?-  Къёс, арм.

Афыссут сё уё тетрёдты.

Арв ёрбахгёдта ёваст.

Тарккъёвда ныууарыди.

Къёртатёй цыма калд раст-

Ацёуёнтё нал уыди..                  Лёгдзинад. Куыдзёгты В.

- Чи айхъуыста фыццагдёр ам та архаизм?  Цавёр у?-  къёрта.

Цёмён у архаизм?

Мыртгёйы гагатё

Калынц цёхёр.

Тыртына абадти

Бёласы сёр…                        Бёркадджын фёззёг. Пухаты  Ал.

_ Цавёр архаизм фехъуыстат ам та? – тыртына (ёхсёрсёттёг)

Бакёсём-ма сё ныр.

Ёрхъуыды – ма кёнут сё иуимё хъуыдыйад.

(Фыссынц ёй тетрёдты, иу скъоладзау та – фёйнёгыл.)

- Хъуыдыйады уёнгтём гёсгё йё ёвзарём.

7. Ныр та куыд бахъуыды кодтат архаизмтё, уый  базондзыстём иу цымыдисаг хъазтмё гёсгё.

Фёйнёгыл уынут дзырдты цёджындз, сё ныхмё та – нывтё. Хъуамё сымах баиу кёнат, ныв ёмё дзырды нысаниуёг иу кём у, уыдон.

Тыртына –

Куыси –

Кёфой –

Тыр(тырын) –

                     

Цирхъ –

Къёпи –

Къуыстил –

8. Рацыд ёрмёг бафидар кёнын. Чиныгимё куыст.

    82-ём фёлтёрён аразынц хибарёй.

9.Кёронбёттён. Бёрёггёнёнтё ёвёрын.

- Цы базыдтат абон урочы?

  Кём фёпайда кёнём архаизмтёй?

10. Хёдзармё куыст. Фёлтёрён 86-ём.

     

   


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Разработка интерактивного урока по осетинской литературе в 8 класс е("Нарты симдма" гасга)

Урок построен на анализе сказания о Батразе по Нартскому эпосу. Присутствуют элементы исследовательской работы, интегрированного урока, урока саморазвития, используются проблемный метод, объяснительно...

Разработка открытого урока по осетинской литературе.

План- конспект  открытого урока "Адæймаджы уæвынады æнусон фарстатæ Дзесты Куыдзæджы уацау «Фæндагсар Уастырджи»-йы....

Разработка урока по осетинской литературе в 5 классе

Тема "Между жадным человеком и волком разницы нет". По басне Коста Хетагурова "Волк и журавль"...

Открытый урок по осетинскому языку. Темæ "Фæлхат кæныны урок номдарæй"

Открытый урок по осетинскому языку. Темæ "Фæлхат кæныны урок номдарæй"...

Открытый урок по осетинскому для девятого класса "Первая осетинская школа"

Открытый урок по осетинскому языку для девятого класса в не владеющих группах...